زیست فناوری برای توسعه پایدار

با توجه به اینکه منابع زیستی بخشی از سرزمین می‌باشد، لذا سرزمین ما فقط بر اثر حمله و تصرف بیگانگان از بین نمی رود و فرهنگ ملی نیز تنها بر اثر نفوذ تمدن بیگانگان مورد تهدید قرار نمی گیرد، بلکه ایرانیان بر اثر بهره برداری غیر اصولی از منابع طبیعی نقش مهمی در نابودی فرهنگ و تمدن خود ایفا می‌نمایند. بنابراین حفاظت و حمایت از منابع طبیعی کشور و اشاعه فرهنگ زیست محیطی وظیفه ملی و دینی هر ایرانی است.

 

مقدمه

آنچه امروزه کشوری را توسعه یافته و یا عقب مانده معرفی می‌کند، میزان بهره گیری از فناوری در ابعاد مختلف توسعه، به خصوص توسعه تکنولوژی است. سند ملی زیست فناوری (بیوتکنولوژی) جمهوری اسلامی ایران، اخیراً به تصویب هیأت دولت رسید. برای این سند که از سوی کمیته ملی زیست فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ارائه شده، عنوان راهبرد ایران سبز انتخاب شده است .توسعه در شرایط فعلی جهان، بدون دستیابی به فناوری پیشرفته امکان پذیر نیست. تفاوتی که امروز بین جهان در حال توسعه و جهان توسعه یافته وجود دارد، براساس سرمایه، حجم تجارت، منابع طبیعی و حتی تجهیزات صنعتی نیست، بلکه معیار اصلی تفاوت بین دنیای پیشرفته صنعتی و جهان غیر صنعتی، فناوری و به ویژه فناوری پیشرفته است. چه بسا کشورهایی بدون بهره مندی از منابع غنی و سرمایه‌های کلان، تنها با رشد تکنولوژی خود توانسته اند به قدرت اقتصادی در دنیا مبدل شوند. بنابراین فناوری پیشرفته، جایگاه ویژه ای دارد و ما باید در کنار توسعه انسانی، توسعه فرهنگی، توسعه اقتصادی و توسعه علمی، به این مهم توجه داشته باشیم.

فناروی توانایی طراحی، توسعه و ساخت مصنوعات یا ارائه خدماتی می باشد که تامین کننده تقاضا و نیازهای انسانی است. به طور کلی می‌توان چنین تصور کرد که فناوری از چهار جزء اصلی تشکیل شده است: انسان افزار، فن افزار، اطلاعات افزار و سازمان افزار این چهار جز بر یکدیگر اثر متقابل داشته و پیشرفت متناسب و مستمر این عناصر، توسعه فناوری را ایجاد می‌نماید. به بیان دیگر توسعه فناوری زمانی اتفاق می‌افتد که این اجزا، تعاملی مناسب داشته باشند و فعالانه عمل کنند.

تعریف بیوتکنولوژی

گستردگی و تنوع کاربردهای بیوتکنولوژی، تعریف و توصیف آنرا کمی مشکل و متنوع ساخته است. برخی آن را مترادف میکروبیولوژی صنعتی و استفاده از میکروارگانیسم ها می‌دانند و برخی آنرا معادل مهندسی ژنتیک تعریف می‌کنند. اما به طور کلی می توان تعریف زیر را برای بیوتکنولوژی ارائه داد.

کاربرد روشهای علمی و فنی در تبدیل بعضی مواد به کمک عوامل بیولوژیک (میکروارگانیسمها، یاخته‌های گیاهی و جانوری و آنزیمها و... ) برای تولید کالا و خدمات در کشاورزی، صنایع غذایی، دارویی، پزشکی و سایر صنایع.

هر چند که با گذشت زمان دانشمندان به مفاهیم مشترکی در مورد تعریف بیوتکنولوژی نزدیک

شده اند اما هر متخصص و دانشمندی تعریف جداگانه ای از بیوتکنولوژی ارائه می‌دهد. علت این حقیقت را باید در ماهیت بیوتکنولوژی یافت.

توسعه پایدار

توسعه پایدار درک درست از تعامل، در نظام به هم پیوسته فرایند‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی است به بیان دیگر توسعه پایدار عبارت از توسعه ای همه جانبه در کلیه بخشها می‌باشد، که در عین انجام کلیه فعالیتها، کمترین آسیب زیست محیطی به منابع مورد استفاده وارد شود. بطور کلی توسعه پایدار با مفهوم سنتی توسعه که اصولاً بر محور رشد اقتصادی متمرکز شده است، تفاوتهای اساسی دارد. توسعه پایدار از حدود اقتصادی صرف فراتر رفته و عوامل اجتماعی اعم از تغذیه، بهداشت، شرایط زندگی و تمامی ابعاد فرهنگی و معنوی فردی مانند خلاقیت، کیفیت زندگی و حقوق اولیه را در بر می‌گیرد.

تاریخچه بیوتکنولوژی

در تقسیم بندی زمانی می‌توان سه دوره برای تکامل بیوتکنولوژی قائل شد:

1)دوره تاریخی

در این دوره که بشر با استفاده ناخود آگاه از فرایندهای زیستی به تولید محصولات تخمیری مانند نان، مشروبات الکلی، لبنیات، ترشی جات، سرکه و غیره می‌پرداخت. در شش هزار سال قبل از میلاد مسیح، سومریان و بابلیها از مخمرها در مشروب سازی استفاده کردند. مصریها در حدود چهار هزار سال قبل با کمک مخمر و خمیر مایه، نان می‌پختند. در این دوران فرایندهای ساده و اولیه بیوتکنولوژی و بویژه تخمیر توسط انسان بکار گرفته می‌شد.

2)دوره میانی

در این دوره که با استفاده آگاهانه از تکنیکهای تخمیر و کشت میکرو ارگانیسم ها در محیط‌های مناسب و متعاقباً استفاده از فرمنتورها در تولید آنتی بیوتیکها، آنزیمها، اجزاء مواد غذایی، مواد شیمیایی آلی و سایر ترکیبات، بشر به گسترش این علم مبادرت ورزید. در این دوره این بخش از علم به نام میکرو‌بیولوژی صنعتی معروف بود و هم اکنون نیز روند استفاده از این فرایندها در زندگی انسان ادامه دارد. لیکن پیش بینی می‌شود به تدریج با استفاده از تکنیکهای بیوتکنولوژی نوین بسیاری از فرآیند‌های فوق نیز تحت تاثیر قرار گرفته و به سمت بهبود و کارآیی بیشتر تغییر ‌یابد.

3)دوره نوین بیوتکنولوژی

در این دوره بیوتکنولوژی با کمک علم ژنتیک در حال ایجاد تحول در زندگی بشر است. بیوتکنولوژی نوین مدتی است که رو به توسعه بوده و روز به روز دامنه و وسعت بیشتری می یابد. این دوره زمانی از سال 1976 با انتقال ژنهایی از یک میکرو ارگانیسم به میکروارگانیسم دیگر آغاز شد. تا قبل از آن دانشمندان در فرآیند‌های بیوتکنولوژی از خصوصیات طبیعی و ذاتی (میکرو) ارگانیسم ها استفاده می‌کردند. لیکن در اثر پیشرفت در زیست شناسی مولکولی و ژنتیک و شناخت عمیق تر اجزا و مکانیسم‌های سلولی و مولکولی، متخصصین علوم زیستی ‌توانستند به اصلاح و تغییر خصوصیات (میکرو‌) ارگانیسم ها بپردازند و (میکرو) ارگانیسمهایی با خصوصیات کاملاً جدید بوجود آورند تا با استفاده از آنها بتوانند ترکیبات جدید را با مقادیر بیشتر و کارآیی بالا تر تولید نمایند.

درخت بیوتکنولوژی

بیوتکنولوژی مانند زیست شناسی، زیست شناسی مولکولی، ژنتیک، مهندسی شیمی یا بیوشیمی، یک علم پایه یا کاربردی نیست که بتوان محدوده و قلمرو آن را به سادگی تعریف کرد. بیوتکنولوژی شامل حوزه ای مشترک از علوم مختلف است که در اثر همپوشانی و تلاقی این علوم با یکدیگر به وجود آمده است. بیوتکنولوژی را می‌توان به درختی تشبیه کرد که ریشه‌های تناور آنرا علومی با قدمت زیاد مانند زیست شناسی به ویژه زیست شناسی مولکولی، ژنتیک، میکروبیولوژی، بیو شیمی، ایمونو لوژی، شیمی، مهندسی شیمی، گیاه شناسی، جانور شناسی، داروسازی، کامپیوتر، و غیره تشکیل می‌دهند و شاخه‌های این درخت که کم و بیش به تازگی روییدن گرفته اند و هر لحظه با رشد خود شاخه‌های فرعی بیشتری را به وجود می‌آورند بسیار متعدد و متنوع می‌باشند. تقسیم بندی بیوتکنولوژی به شاخه‌های مختلف نیز برحسب دیدگاه متخصصین و دانشمندان مختلف فرق می‌کند و در رایج ترین تقسیم بندی از تلاقی و پیوند علوم مختلف با بیوتکنولوژی استفاده می‌کنند و نام شاخه ای از بیوتکنولوژی را بدین ترتیب وضع می‌کنند. مانند بیوتکنولوژی پزشکی که از تلاقی بیوتکنولوژی با علم پزشکی بوجود آمده است یا بیوتکنولوژی کشاورزی که کار برد بیو تکنولوژی در کشاورزی را نشان می د هد.

بدین ترتیب می‌توان از بیوتکنولوژی دارویی، بیوتکنولوژی میکروبی، بیوتکنولوژی دریا، بیوتکنولوژی قضایی یا پزشکی قانونی، بیوتکنولوژی محیطی، بیوتکنولوژی غذایی، بیو انفورماتیک، بیوتکنولوژی صنعتی، بیوتکنولوژی نفت، بیوتکنولوژی تشخیصی و غیره نام برد.

گستردگی کاربرد بیوتکنولوژی در قرن بیست و یکم به حدی است که اقتصاد، بهداشت، درمان، محیط زیست، آموزش، کشاورزی، صنعت، تغذیه و سایر جنبه‌های زندگی بشر را تحت تاثیر شگرف خود قرار خواهد داد. به همین دلیل اندیشمندان جهان قرن بیست و یکم را قرن بیوتکنولوژی نامگذاری کرده اند.

بیوتکنولوژی و توسعه پایدار

یکی از ابزارهای کاربردی جهت رسیدن به توسعه پایدار، استفاده از فناوریهای نوین به خصوص بیو‌تکنولوژی می‌باشد.

از آنجا که کاربردهای بیوتکنولوژی در کلیة شئونات زندگی بشر نقش آفرین شده است می توان حدس زد در آینده نزدیک کنار اکثر نامهای رایج علوم و فنون یک کلمه « بیو » یا « بیوتک » هم اضافه شود، بی شک در آینده نیز گستره نفوذ این صنعت فراگیر و جایگاه و نقش آن در سرنوشت انسانها بیشتر خواهد شد. بنابراین بیوتکنولوژی علاوه بر اینکه می‌تواند ابزار مناسب و قدرتمندی برای دستیابی به توسعه پایدار به شمار آید، ابزار و اهرم قدرتمندی برای تسلط هرچه بیشتر کشور‌های مجهز به این صنعت بر سایر کشورها نیز محسوب می‌شود. بیوتکنولوژی بدون هیچ تردیدی نقش اساسی در توسعه اقتصادی کشورهای جهان ایفا کرده است، از این رو هرگونه ضعف، تبعات وخیمی را برای کشور به دنبال خواهد داشت.

جمع بندی

کاربرد وسیع بیوتکنولوژی در بخشهای مختلف نشانگر گستره وسیع این علم می‌باشد به طوریکه، دور ماندن از دستاوردها و توانمندی‌های این فناوری را می‌توان معادل از دست رفتن استقلال ملی و وابستگی گسترده به سایر کشورها و عدم توسعه یافتگی دانست. اگر چه تا چندین سال قبل شدت عقب ماندگی ما در این رشته با جهان پیشرفته، مشابه عقب ماندگی ما در زمینه هایی مانند الکترونیک نبوده است ولی این شدت به سرعت رو به فزونی است. این در حالی است که ارزش توسعه فناوری زیستی در کشور به قدری زیاد است که باید هر چه سریعتر با برنامه ریزی و سرعت مناسب، این فناوری را توسعه دهیم، در غیر اینصورت با توجه به اقتصاد تک محصولی وابسته به نفت در آینده دچار چالش‌های عظیمی خواهیم شد که لطمات جبران ناپذیری را برای کشور به دنبال خواهد داشت. به علاوه بیوتکنولوژی می‌تواند محافظ زیست در جهت توسعه ای پایدار باشد، با این وجود ارزیابی زیست محیطی بر پایه عملکرد بیو تکنولوژی در جهت تکامل توسعه امری انکار ناپذیر است و لازم است اقداماتی در زمینة ارزیابی بیوتکنولوژی محیط زیست که از اصول اولیه توسعه پایدار است، صورت گیرد.

1- http://www.bio.org

2- http://www.biotech.about.com

نویسنده: مژگان جندقی

منبع: itan.ir

روش های ارزیابی و تشخیص محصولات تغییر یافته ژنتیکی

در سا لهای اخیر، پیشرفت های مهندسی ژنتیک در ایجاد موجودات تغییریافتة ژنتیکی(GMOs) باعث ورود گسترده محصولات این فناوری و به خصوص گیاهان تراریخته به بازارمصرف شده است. این امر، نگرانی های سازمان های دولتی و عامه مردم را در نقاط مختلف جهان، در مورد استفاده از این محصولات در پی داشته است. معمولاً محصولات وارداتی ازطریق گمرکات کنترل می شوند؛ اما در برخی موارد ممکن است که این محصولات از مبادی غیررسمی وارد کشور شوند. بنابراین باید فرآورده های بیولوژیک موجود در بازار مصرف، مانند گیاهان و بذرهای وارداتی، از حیث GMO بودن یا نبودن مورد ارزیابی قرار گیرند. متن زیر  به معرفی روش های مختلف تشخیص و ارزیابیGMOها و مزایا و معایب هر روش  می پردازد.

مقدمه

 موجود تغییریافتة ژنتیکی یا (GMO) Genetically Modified Organismموجود زنده ای است که ساختار ژنتیکی آن با استفاده از فناورری مهندسی ژنتیک تغییر داده شده است. این موجود ممکن است یک گیاه، یک حیوان و یا یک میکروارگانیزم باشد و در فارسی به آن "تراریخته" می گویند. در حال حاضر، طیف وسیعی از گیاهان تراریخته تولید شده اند که مجوز ورود برخی از آنها به بازار مصرف صادر شده و مجوز برخی دیگر نیز در آینده صادر خواهد شد و در جریان دریافت مجوز هستند. در این میان، مساْله ای که مطرح می شود، تفکیک محصولات GMO از محصولات معمولی است. این تفکیک به خاطر نگرانی هایی است که برخی سازمان ها از محصولات GMO داشته اند و به عامه مردم نیز انتقال داده اند. البته در برخی از کشورها مانند کشورهای عضو اتحادیه اروپاحساسیت بیشتری در مورد استفاده از GMOها و بخصوص گیاهان تراریخته وجود دارد، در حالی که در کشورهای دیگر چون آمریکا و ژاپن،  این حساسیت کمتر است. اهمیت دیگر این تفکیک نیز از آن حیث است که همه محصولات وارداتی به کشورها از مبادی گمرکی وارد نشده و کنترل نمی شوند؛ لذا باید GMO بودن یا نبودن آن ها به خصوص فرآورده های موجود در بازار مصرف را مورد ارزیابی قرار داد.

بدین منظور روشهای مختلفی جهت شناسایی و تشخیص GMOها ابداع شده اند. بر اساس نوع روش مورد استفاده، GMOها را می توان در سطوح مختلف از جمله DNA ، RNA ، پروتئین، متابولیت یا فنوتیپ حاصل از ژن انتقال یافته، شناسایی نمود.

اغلب روشهای تشخیص GMO، بر تشخیص آن در سطح DNA متمرکز هستند که این امر دلایل خاص خود را دارد. برخی از این دلایل عبارتند از تکثیر میلیو نها نسخه از DNA در زمانی کوتاه؛ درحالیکه تکثیر RNA و پروتئین ها؛ پیچیده تر و از لحاظ زمانی نیز طولانی تر است. همچنین، DNA یک مولکول بسیار پایدار است در حالیکه RNA ناپایدار است و پایداری پروتئین نیز متغیر و به نوع پروتئین وابسته است.  علاوه بر آن، معمولاٌ بین مقدار GMO و DNA (حالتی که ژن انتقال یافته در هسته باشد) همبستگی وجود دارد؛ در حالی که چنین همبستگی بین مقدار GMO و مقدار پروتئین و یاRNA  وجود ندارد. دست آخر اینکه دستکاری ژنتیکی، در سطح DNA صورت می گیرد.

در آزمون های آنالیزی روی مواد خام (به عنوان مثال بذرها)، معمولاً از PCR جهت کاوش DNA درج شده،(Inserted DNA) از آزمو نهای ایمونولوژیکی ( ELISA , LFS) برای شناسایی پروتئین حاصل و از آزمو نهای زیستی (برای مثال زیست سنجی علف کش) برای ارزیابی فنوتیپ حاصل از ژن انتقالی استفاده می شود. اگرچه پیشرفت های زیادی در زمینة توسعه روش های آنالیز ژنتیکی و از جمله روش های مبتنی بر PCR صورت گرفته است، اما تکنیک های آنالیزی دیگری نیز جهت آنالیز GMO ابداع شده است.  این تکنیک ها شامل طیف نگاری جرمی، کروماتوگرافی، طیف نگاری مادون قرمز، میکروچیپ ها و به ویژه فناوری چیپ است.

فاکتورهای مهم در انتخاب روشهای آنالیزGMO

در انتخاب روش آنالیز  GMO باید برخی فاکتورها را در نظر گرفت. بدین معنی که روش مورد نظر باید:

1. بتواند انواع GMO را شناسایی کند

2. قادر باشد در مورد GMO اطلاعات کمی کافی را بدهد

3. بتواند نتایج کاربردی و جامعی در مورد انواع غذاها و فرآورده های کشاورزی در دسترس قرار دهد

4. حداکثر حساسیت، اطمینان، تکرارپذیری و حداقل خطا را در پی داشته باشد.

قابل ذکر است که ارزیابی نمونه ها از حیث  GMO بودن سه سطح متفاوت تقسیم می شود که نیاز است بین آنها تمایز قایل شد.

 این سه سطح عبارتند از:

1. تشخیص: هدف از تشخیص این است که بدانیم آیا یک نمونه، حاوی GMO هست یا خیر. بدین منظور با یک روش غربالگیری، می توان تشخیص داد که نمونه، حاوی محصولات GMO است یا خیر. معمولاً رو شهای غربالگیری مبتنی بر  PCR هستند .

2. شناسایی: اگر نتیجة تشخیص GMO مثبت بود، آنالیز بیشتری برای کشف نوع آن و این موضوع که آیا به صورت قانونی تصویب شده است یا خیر، لازم است.  شایان ذکر است که تنها روش آنالیزی که قادر به شناسایی هر نوع  GMO هست روش های مبتنی بر  PCR است.

3. تعیین کمی: اگر مشخص شود که فرآورده، GMO هست، مرحله بعد، ارزیابی پذیرش به عنوان GMO ،از طریق تعیین مقدار دقیق محصولات GMO موجود در نمونه است. به طور معمول، تعیین کمیGMO با استفاده از PCR نیمه کمی و Real Time PCR انجام می گیرد.

این سطوح می توانند مرحله به مرحله انجام شوند؛ اما کمپانی ها و آزمایشگاه های مختلف ممکن است استراتژی های متفاوتی برای انجام این سه سطح مختلف داشته باشند.

روش های تشخیص GMO

روش های مختلفی برای شناسایی GMOها وجود دارد که از میان آن ها روش آزمایشگاهی به سبب دقیق تر و ساده تر بودن کاربرد بیشتری دارد. شایان ذکر است که این روش ها خود به دو دسته تقسیم می گردد که عبارتند از: روش های با فناوری بالا و روشهای با فناوری پایین.

منبع: www.hcbio.ir

ام اس( Multiple Sclerosis)  چیست؟

ام اس هنگامی در بدن آغاز می‌شود که گلبول‌های سفید که نقش دفاعی در بدن دارند به میلین که حفاظتی برای رشته‌های عصبی است و کمک می‌کند که پیام‌های الکتریکی با سرعتی چندین برابر منتقل شوند، بجای یک عامل بیگانه حمله می‌کنند و هر بار که این گلبول‌ها به رشته‌های اعصاب مربوط به یکی از اندام‌های بدن حمله کنند، آن اندام دچار مشکل می‌شود.

انواع ام اس

 شاید بتوان گفت دو بیمار ام اس را نمی‌توان یافت که چگونگی شروع و ادامه بیماریشان شبیه هم باشد ولی در کل بیماری ام اس را می‌توان به چهار دسته‌ اصلی تقسیم کرد:

1. ام اس خوش‌خیم ( Benign MS ) که در این نوع فقط تعداد کمی حمله رخ می‌دهد که این حملات نیز معمولا با بهبودی کامل همراه است. این نوع ام‌اس در طی زمان بدتر نمی‌شود و معمولا موجب هیچ ناتوانی ماندگاری نخواهد شد.

2. نوع عود کننده و فروکش یابنده ( Relapsihg Remitting MS ) که اکثر مبتلایان بیماریشان را با همین نوع آغاز می‌کنند و به این صورت است که در آنها هر حمله بیماری، یک دوره آرام در پی دارد که بیماران در این مدت مشکلی ندارند، حمله‌ها نیز معمولا غیر قابل پیش‌بینی‌اند.

3.  نوع پیشرونده ثانویه ( Secondary Progressive MS ) ، این دسته می‌توان ادامه نوع قبلی دانست یعنی پس از چندین سال حمله‌ و آرامش بیمار به حدی می‌رسد که بدون وجود دوره‌های واضحی از حمله با گذشت زمان ضعیف‌تر می‌شود.

4.   نوع پیشرونده اولیه ( Primary Progressive ) در این نوع بیماری هرگز حالت‌های عود یا فروکش را ندارند و از همان حالت ممکن است هر زمانی متوقف شود یا همچنان بدتر شود.

علائم و مشکلات شایع در ام اس

تظاهرات و سیر بیماری ام اس از شخصی به شخص دیگر متفاوت است. چشم‌ها نیز معمولا اولین و شایع‌ترین عضو درگیر هستند، قدرت بینایی نیز معمولا در اشخاصی که درگیری چشمی داشته‌اند تا حدی کاهش می‌یابد. اندام‌های دست و پا نیز ممکن است دچار مشکلات حسی و حرکتی شوند مثل احساس کرختی، به خواب رفتگی یا سوزن سوزن شدن، اشکال در راه رفتن و حرکات اداری دیگر را می‌توان نام برد. گوش‌ها گاهی دچار مشکلاتی نظیر وزوز یا کاهش شنوایی می‌شوند. احساس نیاز مکرر به دفع ادرار، بند آمدن و احتباس ادرار، بی‌اختیاری در دفع ادرار و بالاخره کاهش میل و توانایی جنسی از مشکلاتی هستند که در دستگاه ادراری - تناسلی بیماران به وجود می‌آیند. از دست دادن تعادل هنگام راه رفتن خصوصا در تاریکی ممکن است به خاطر درگیری مخچه باشد به جزء این موارد می‌توان به مشکلاتی نظیر تمرکز حواس و گاهی بی‌حواسی، اضطراب، افسردگی، احساس درد در ماهیچه‌ها، اشکال در سخن گفتن، اشکال در اجابت مزاج اشاره کرد.

گروهی از عوامل می‌توانند زمینه ساز ایجاد مشکلات جدید باشند که از آنها می‌توان به گرما و رطوبت، وزرش‌هایی که حرارت بدن را بالا می‌برند، تب و مهمتر از همه اینها فشار روحی و عصبی که استرس روانی می‌گویند.

ام اس و فیزیوتراپی

یکی از مشکلات اصلی ما، ضعف و محدودیت در حرکت است که از طرفی به علت درگیری قسمت‌های حرکتی در مغز و نخاع و از طرف دیگر به علت کم حرکت شدن خود بیماران که به یکی از این عوامل مربوط می‌شود؛ افسردگی و بی‌حوصلگی، ترس از افتادن و کم بودن تحرک دارای عوارضی مانند کوتاه و ضعیف‌تر شدن عضلات ، زخم بستر، یبوست و ... تفاوت بیماران ام اس با افرادی که بعد از شکستگی و باز کردن گچ نیازمند به فیزیوتراپی هستند، در این است که فیزیوتراپی بیماران ام اس ، برای مدت نامحدودی صورت می‌گیرد. منظور ما از انجام حرکات فیزیوتراپی رسیدن به وضعیت بهتر جسمی و روحی است.

چه بخوریم؟

 معمولا زمانی که فرد بیمار شد بعد از این که به دنبال دارو و درمان رفت به فکر می‌افتد که چه مواد غذایی استفاده کند و از چه غذاهایی پرهیز کند. تاکنون هیچ رابطه مشخص بین مواد غذایی و ام اس پیدا نشده است، حالا که می‌دانیم بوسیله رژیم غذایی نمی‌توان ام اس را درمان کرد ولی با یک برنامه‌ریزی خوب غذایی می‌توانیم از یکسری عوارض بیماری جلوگیری کنیم. به عنوان مثال استفاده کافی از میوه‌ها و سبزیجات علاوه بر تامین درصد بالایی از ویتامین‌های ضروری می‌تواند به بهتر کار کردن دستگاه گوارش و جلوگیری از یبوست کمک بسزایی کند. ما می‌توانیم آزادانه غذاهای متنوعی مصرف کنیم و یا از هر برنامه غذایی که می‌پسندیم پیروی کنیم به شرطی که حاوی مواد اصلی و ضروری بدن باشد. این مواد شامل پروتیئن‌ها، هیدرات‌های کربن (نشاسته و قند)، چربی‌ها، ویتامین‌ها و املاح می‌باشد. طبق جدول پیشنهادی انجمن ام اس آمریکا برای یک رژیم غذایی متعادل، بهتر است بخش اصلی غذا از هیدراتهای کربن و سپس میوه‌ها و سبزیجات، گوشت و سرانجام کمترین سهم آن از چربی‌ها باشد.

درمان ام اس

 داروهای موجود برای درمان ام اس از نظر کاربرد به سه گروه اصلی تقسیم بندی می‌شوند، 1- برای حملات بیماری، در این دوره زمانی معمولا به صورت تزریقی وریدی و یا خوراکی تجویز می‌شوند و معمولا طول هر دوره بین چهار تا هفت روز طول می‌کشد. از این مواد، متیل پردنیزولون (سولومدرول یا دپومدرول) بیشتر به کار می‌رود و به جز آن از دگزامتازون، پروفیرون، بتامتازون هم استفاده می‌شود. 2- برای کنترل علائم بیماری: بیش از 30 داروی مختلف به این منظور به کار می‌روند، مثلا از آمانتادین برای کم کردن اختلالات حرکتی و از باکلوفن برای مقابله با سفتی عضلانی (اسپاسم) استفاده می‌شود. 3- برای کنترل دوره بیماری: برای این منظور سه دارو وجود دارد که دو عدد از آن‌ها از دسته اینترفرون‌ها هستند، اینترفرون‌ها مواد پروتئینی هستند که به طور طبیعی در بدن برای مقابله با بعضی عفونت‌ها تولید می‌شوند. این سه دارو عبارتند از: 1- اینترفرون بتا، یک (آوونکس) 2- اینتروفرون بتا، یک B (بتاسرون)، 3- گلاتیرامراستات (کوپاکسون) از روش‌های درمانی دیگر می‌توان به تاثیر خوب بعضی از این روش‌ها دقیقا اثبات شده است مانند کاردرمانی، فیزیوتراپی، گفتاردرمانی و ماساژ . اما روش‌هایی دیگری هم هست که بیماران نتایج خوبی از آن گرفته‌اند، مثل مدیتیشن ، یوگا، هومیوپاتی، انرژی درمانی و ....

چه کسانی ام اس می‌گیرند؟

 هنوز چگونگی شروع ام اس دقیقا مشخص نشده است ولی امروزه دریافته‌اند که مثلا شیوع این بیماری در مناطق مختلف دنیا با هم متفاوت است. به عنوان مثال در کشورهای شمال اروپا و آمریکا و افرادی نیز که پوست، مو و چشم روشن دارند شیوع آن بیشتر دیده می‌شود ولی در سیاه ‌پوستان و ژاپنی‌ها کمیاب است. همچنین ام اس در خانم‌ها بیشتر از آقایان دیده می‌شود و شروع آن معمولا در سنین 20 تا 40 سالگی است.

 در مورد اثر مهاجرت به ابتلاء به ام اس دیده شده در افرادی که قبل از 15 سالگی به سرزمین دیگری مهاجرت کرده‌اند میزان شیوع بیماری مانند میزان شیوع آن در مردم سرزمین جدید است. این بیماری بیشتر در کسانی بروز می‌کند که شخصیت خاصی دارند چنین افرادی معمولا مسئولیت پذیر ولی حساس هستندکه هنگام بروز ناملایمات خیلی خودخوری می‌کنند.

Iranbiology.ir

دلیل ایجاد موضوع ام اس در این وبلاگ

تعجب نکنید که در وبلاگ بیوتکنولوژی صنعتی موضوع بیماری ام اس را می بینید.

بیماری ام اس در حال حاضر یکی از فراگیر ترین بیماری های خاص شایع در جهان و خصوصا در کشورماست.

من امیدوارم بیوتکنولوژی با کمک پزشکی بتونه این بیماری رو شفا بده و از ابتلا اون پیشگیری کنه.

آمین...

میزگرد روزنامه ایران با بیوتکنولوژیست های کشور

هر واحد سرمایه‌گذاری در صنایع نسل اول و دوم مانند نساجی فقط می‌تواند چند درصد ارزش افزوده ایجاد کند، اما سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین مانند بیوتکنولوژی یا زیست فناوری همراه با صدها واحد ارزش افزوده است. هم‌اینک کشور ما دارای یک سند ملی توسعه بیوتکنولوژی است. در میزدگرد حاضر کاربردها و دستاوردهای بیوتکنولوژی در جهان مورد بررسی قرار گرفته است. در این میز‌گرد دکتر شجاع‌الساداتی، دکتر فریدون مهبودی، دکتر محمود تولایی و دکتر بهزاد قره‌یاضی، صاحب‌نظران و استادان شاخص کشور در حوزه‌های بیوتکنولوژی صنعتی، بیوتکنولوژی دارویی، بیوتکنولوژی پزشکی و بیوتکنولوژی کشاورزی حضور یافتند.

سوال: بیوتکنولوژی یا زیست فناوری یکی از چند فناوری کلیدی و مهم کنونی جهان است و چند کشور در این حوزه پیشتازند. موفقیت کشور ما قبل از هر چیز نیاز به این دارد که موقعیت کشورهای پیشرو را با وضع کشور خودمان ارزیابی و مقایسه کنیم. شما این مقایسه تطبیقی را به چه صورت ارائه می‌دهید؟

شجاع‌الساداتی:

من در حوزه کار خودم یعنی بیوتکنولوژی صنعتی می‌توانم اظهارنظر کنم. اساسا بیوتکنولوژی جدید در سال 1972 و در دانشگاه استنفورد ایالات متحده شروع شد. در این دانشگاه بود که برای نخستین بار در دنیا توانستند ژن (gene) را که باعث بروز صفات است از یک موجود به یک موجود دیگر منتقل کنند. این کار همان چیزی است که مهندسی ژنتیک نام دارد. تا قبل از سال 1972، بحث بیوتکنولوژی به مفهوم سنتی‌اش در دنیا مطرح بود و در همان محدوده آنتی بیوتیک‌هایی مانند پنی سیلین و یا تولیداتی مانند مخمر نان به دست می‌آمد: از سال 1972 دانشمندان در مسائل و حوزه‌های ریز و خرد (Microscopic) مانند زیست‌شناسی (Biology) عمیق شدند و دستاوردهای خوبی داشتند.

امروزه صنعت بیوتکنولوژی علاوه بر آنچه در صنعت بیوتکنولوژی سنتی و قدیمی تولید می‌شود، محصولات جدیدی را تولید می‌کند و این صنعت جدید خیلی وسعت پیدا کرده است. این محصولات جدید شامل فرآورده‌های غذایی و پزشکی کشاورزی، محیط زیست و حوزه‌های دیگر است.

با انتقال ژن، یک تحول عظیم ایجاد شد و دانشمندان به تدریج فهمیدند خیلی کارهای دیگر هم می‌شود انجام داد. بر همین مبنا متوجه شدند که می‌توانیم داروی جدید تولید کنیم. مثلا کسانی که دیابت دارند در واقع در خون این نوع بیماران، انسولین ترشح نمی‌شود و آنها نمی‌توانند قند بدن خود را تحمل کنند. در قدیم می‌آمدند از لوزالمعده گاو و خوک، انسولین را جدا می‌کردند و به بیماران دیابتی می‌دادند. جدا کردن انسولین حیوانی کار سختی بود و در ضمن در بدن انسان هم ایجاد واکنش می‌کرد. در بیوتکنولوژی جدید می‌آیند ژن‌های مربوطه را از سول‌های انسان می‌گیرند و به باکتری منتقل می‌کنند. این باکتری، انسولین انسانی را تولید می‌کند و عوارض جانبی ندارد. بنابراین در حوزه بیوتکنولوژی کاری می‌کنیم که باکتری داروی مورد نظر ما را تولید کند. یعنی الان داروهای جدیدی تولید شده که برای بشر بسیار حیاتی است.

حال باید ببینیم صنعت در کدام مرحله از این تکنولوژی وارد عمل می‌شود؟ ما هر وقت بخواهیم یک دارو را در مقیاس انبوه تولید کنیم، در واقع باید کار به صورت صنعتی انجام شود. یعنی در مرحله تولید انبوه دارو، وارد قلمرو صنعت بیوتکنولوژی می‌شویم.

در حال حاضر در جهان از بیوتکنولوژی مدرن در حوزه‌های مختلف از جمله صنعت، کشاورزی، ایمنی و سلامتی و محیط زیست استفاده می‌کنند. در کشور ما نیز انستیتو پاستور و موسسه رازی از چند دهه قبل در زمینه‌های زیستی برای تولید واکسن و دارو فعالیت دارد. این نوع موسسات عمدتا از خارج الگو می‌گرفتند و تولیداتی داشته و دارند. از جمله مهم‌ترین تولیدات آنها در حوزه بیوتکنولوژی سنتی تولید مخمرنان و الکل صنعتی بوده است. به طور اساسی بیوتکنولوژی نوین از سال 1366 به بعد در ایران در این مسیر قدم گذاشتیم. در حال حاضر در بعد صنعتی فعالیت‌هایی به روش بیولوژیک یا بیوتکنوژیک در برخی معادن کشور انجام می‌شود. مثلا در معادن مس سرچشمه  از میکروارگانیسم‌ها برای استخراج مس از سنگ‌های یا عیار کم استفاده می‌شود. از بیوتکنولوژی می‌شود برای حذف سولفور از زغال سنگ استفاده کرد. این کار فقط در حد آزمایشگاه در ایران انجام شده است. بیوتکنولوژی در صنعت نفت کاربردهای چشمگیری مانند سولفورزدایی از نفت دارد و همچنین می‌شود از مشتقات نفتی و گازی برای تولید پروتئین استفاده کرد. وقتی هم از کاربرد آن در حوزه سلامت و بهداشت صحبت می‌کنیم منظورمان فقط استفاده بیوتکنولوژی در تولید دارو نیست چون بیوتکنولوژی در حوزه‌های تشخیض و پیشگیری و تولید واکسن می‌تواند کار ساز باشد.

مهبودی:

من سعی می‌کنم تاکیدم بر بیوتکنولوژی دارویی باشد. سابقه بیوتکولوژی دارویی را می‌توانیم از سال 1980به بعد در نظر بگیریم. در این سال بود که دو رقم دارو که از طریق بیوتکنولوژی نوین تولید شد، به بازار آمد. از سال 1980 تا سال 2000 تقریبا 32 دارو وارد بازار شد و از 2000 تا 2006 نیز حدود 80 نوع دارو وارد بازاز گردید. در میان این 110 دارو، تعداد 14 نوع آن بیشترین بازار مصرف را در دنیا دارد.

بازار داروی بیوتکنولوژی جهان در سال 2005، چیزی حدود 20 میلیارد دلار بود که پیش‌بینی می‌شود این رقم در سال 2010 به حد 60 میلیارد دلار برسد. از کل بازار بیوتکنولوژی دارویی، بالغ بر 70 درصد در اختیار ایالات متحده و حدود 14 درصد از این بازار در دست کشورهایی مانند چین، هند و ایران است.

ما هم اکنون نزدیک به 200 میلیارد تومان  واردات داروهای بیوتکنولوژی داریم. چند رقم این نوع داروها که حدود 6 تا 7 درصد کل داروهاست، بودجه‌ای در حد 60 تا 70 درصد آن 200 میلیارد تومان را به خود اختصاص می‌دهد. اگر وضع به همین صورت پیش برود در 3 یا 4 سال آینده هر ساله باید هزار میلیارد تومان به واردات این داروها اختصاص بدهیم تا از رفاه نسبی در زمینه دارویی برخوردار شویم.

خوشبختانه در 12- 10 سال گذشته روند رو به رشدی در زمینه بیوتکنولوژی در کشور صورت گرفته است. اگر این روند تداوم پیدا کند دیگر نیازی به واردات آن مقدار دارو نیست.

در حال حاضر تعداد 4 دارو از 14 داروی پر مصرف بیوتکنولوژی را در داخل کشور تولید می‌کنیم و خبر خوش‌تر است که ما تا پایان سال 1386 هم حداقل 4 یا 5 دارو را تولید کرده و به بازار عرضه می‌کنیم.

سیاست‌هایی که در وزارت بهداشت اعمال می‌شود خوشبختانه سیاست‌های حمایتی و ناشی از تداوم مدیریت سیاستگذاری است. سازمان‌های بیمه‌گر نیز با حمایت وزارت بهداشت توانستند تسهیلاتی را اعطا کنند. به همین دلیل رشد تولید دارویی ما، در حد بالایی بوده است.

در چند سال گذشته شبکه بیوتکنولوژی پزشکی و شبکه پزشکی مولکولی از طرف وزارت بهداشت در سراسر کشور تشکیل شد و کشورهای منطقه را هم ترغیب کردیم. هم اکنون ما یک شبکه داریم به نام شبکه سلامت بیوتکنولوژی و ژنتیک که 9 کشور منطقه مانند پاکستان، عربستان سعودی، بحرین، مصر و عمان عضو آن هستند.

تولایی:

بیوتکنولوژی یکی از دانش‌های کلیدی و با قابلیت‌ها و کارایی‌های بسیار زیادی است. اگر ما به روند توسعه کشورهای توسعه یافته مانند ایالات متحده و بسیاری از کشورهای اروپایی نگاه کنیم متوجه می‌شویم که در 3 دهه گذشته بیوتکنولوژی نقش عمده‌ای در پیشرفت آنها ایفا کرده است. این کشورها از 3 دهه قبل تحقیقات خود را در عرصه اصلاح ژنتکی گیاهان و تشخیص بیماری‌ها شروع کردند. امروزه بخش اعظم صنایع دارویی دنیای پیشرفته به سمت تولید داروهایی حرکت می‌کند که ایمنی بهتر و درآمدزایی بسیار زیاد دارند و به همین جهت سعی می‌کنند کشورهای جهان سوم را از امکانات و تجهیزات این حوزه از طریق تحریم، محروم کنند. بهانه آنها این است که کشورهای جهان سوم ممکن است از این علوم، سوء‌استفاده کنند.

اما کشور ما که می‌خواهد در این زمینه به صورت مستقل و با اتکا به توان داخلی رشد کند، در عمل محدودیت‌هایی را بر ما اعمال می‌کنند. کشور هند در میان کشورهای در حال توسعه در زمینه بیوتکنولوژی موفقیت‌های زیادی داشته است و مواد اولیه دارویی  بسیاری از کمپانی‌های داروسازی جهان توسط هندی‌ها تولید می‌شود. اگر ما برنامه‌ریزی خوبی داشته باشیم می‌توانیم دو شادوش هند در این حوزه حرکت کنیم.

کوبا هم تا چند دهه قبل اقتصاد تک محصولی مبتنی بر شکر داشت. اما امروزه بزرگترین منبع درآمد کوبا از محل فروش و صادرات تولیدات بیوتکنولوژی است، به تعبیری شاید بشود گفت که سرعت عمل در این زمینه‌ها موجب موفقیت است.

قره یاضی:

من با توجه به نوع تخصص خودم در زمینه بیوتکنولوژی کشاورزی اظهارنظر می‌کنم.

بیوتکنولوژی مدرن به ویژه مهندسی ژنتیک به طور کلی بنیان کشاورزی را تغییر داده است.

از اواسط قرن بیستم و به ویژه در دهه آخر قرن بیستم به سمت کشاورزی درون شیشه و مهندسی ژنتیک و استفاده از فناوری‌های تو رفته‌ایم.

تحولی که در حوزه بیوتکنولوژی مدرن رخ داد، در واقع همان مهندسی ژنتیک یا استفاده از محصولات تراریخته بود. محصولات تراریخته به محصولاتی گفته می‌شود که از لحاظ ژنتیکی دست‌ورزی شده است. محصولات تراریخته برای نخستین بار از سال‌های 1995 و 1996 وارد بازار شد. چین نخستین کشوری بود که یک محصول کشاورزی تراریخته را تولید کرد.

پیش‌بینی شده بود که در سال 2007 حدود 110 میلیون هکتار به کشت محصولات دست ورزی شده اختصاص یابد. هم اکنون آمریکا حدود 55 میلیون هکتار محصولات تراریخته کشت می‌کند و همه سویا، ذرت و پنبه‌اش را از این روش به دست می‌آورد.

در مجموع 22 کشور دنیا از جمله ایران، این نوع محصولات را کشت می‌کنند.

در گذشته این نوع مصحولات برای افزایش محصولات و یا کاهش استفاده از سموم و یا برای حفاظت از محیط زیست به کار می‌رفت ولی امروزه کشت این محصولات برای اهداف متعالی‌تر صورت می‌گیرد.

مثلا امروزه از درون گیاهانی مانند سیب‌زمینی خام، واکسن هپاتیت تولید می‌کنند. همچنین می‌توانیم با استفاده از مهندسی ژنتیک، گندم یا برنجی را  تولید کنیم که غنی از آهن باشد و دیگر نیاز نباشد که مردم ما قرص و کپسول‌های دارویی بخورند.

سوال: بیوتکنولوژی یک فناوری نوین و سطح بالا است و از طرفی در ابتدای توسعه و پیشرفت این فناوری هستیم، آیا با سرمایه‌گذاری در این حوزه تکنولوژیکی می‌توانیم ضعف اقتصادی و صادراتی کشور را رفع  کنیم. آقای دکتر شجاع‌الساداتی شما به عنوان متخصص بیوتکنولوژی صنعتی در این خصوص چگونه اظهارنظر می‌کنید؟

شجاع‌الساداتی:

ما امروزه می‌بینیم که کشوری مانند کوبا در این زمینه موفق بوده، به دلیل این است که توسعه بیوتکنولوژی در کوبا، توسعه‌ای سطحی نبوده است.

اما اگر می‌خواهیم در توسعه بیوتکنولوژی نقش داشته باشیم باید بتوانیم خطوط تولید این نوع محصولات را راه‌‌‌اندازی کنیم. موفقیت ما بستگی به این دارد که دانشمندان ایرانی در تولید دانش فنی آن جایگاه مناسبی کسب کنند. و گرنه ما می‌توانیم در کشور دیگر آموزش بیینیم و مواد اولیه و تجهیزات را وارد کشور کنیم و مشغول تولید باشیم.

یعنی در واقع دو مسیر متفاوت را می‌توانیم طی کنیم. اگر چه من می‌پذیرم که هیچ کشوری در توسعه بیوتکنولوژی نمی‌تواند به صورت کاملا مستقل عمل کند.

به نظر من بایستی بنیادی هم وجود داشته باشد که پشتیبانی‌های پژوهشی و تخصصی را به عمل بیاورد تا این دانش را به خوبی به پیش ببریم.

در حال حاضر، کلیدی‌ترین نقش تولید در بیوتکنولوژی به زیست فرایند (Bio Proccess) تعلق دارد.

ما باید دانش فنی خودمان را تا حدی ارتقا دهیم که بتوانیم به تولید انبوه این نوع محصولات برسیم، بخش دیگری از مشکل ما، در زمان تایید محصول بیوتکنولوژیک وجود دارد. ما می‌توانیم با همکاری کشورهای دیگر، خط تولید یک محصول را راه‌اندازی کنیم و دانش فنی آن را بومی هم نکنیم ولی برای صادرات این نوع تولیدات، احتیاج داریم که سازمان بهداشت جهانی یا سایر مراکز استاندارد بین‌المللی، محصول ما را تایید کنند. ما اگر بتوانیم همکاری خوبی با این سازمان‌ها و مراکز بین‌المللی داشته باشیم همکاری خوبی با این سازمان‌ها و مراکز بین‌المللی داشته باشیم در مرحله بعدی هم  می‌توانیم در زمینه صادرات موفق باشیم.

در حال حاضر، عمده صادرات ما، در زمینه بیوتکنولوژی در حوزه بیوتکنولوژی سنتی است. ما اکنون مثلا صادرات مخمر نان به کشورهای حوزه خلیج فارس را داریم و تا حدی صادرات فرآورده‌های بیولوژیک هم هست.

البته کمتر از یک سال است که نخستین کارخانه تولید اسیدسیتریک با همکاری و دانش‌فنی اتریشی‌ها در کرمانشاه به بهره‌برداری رسید.

تولایی:

ما هنوز زیر ساخت‌های مورد نیاز برای حمایت از تولید داخل و استانداردسازی تولیدات داخلی را ایجاد نکرده‌ایم.

شجاع‌الساداتی:

در ضمن در رشته بیوتکنولوژی صنعتی، افق‌های جدیدی در دنیا باز شده که بسیار جالب است. امروزه مهندسی سوخت و ساز در دنیا دارد رواج پیدا می‌کند. با این نوع مهندسی می‌توانیم میزان تولید داروها را بیش از 5 برابر افزایش دهیم. این مقوله فراتر از مهندسی ژنتیک است، هم اکنون نگاه بیولوژیست‌ها به سمت نگاه سیستمی پیش رفته است و توسعه پایدار نیز مستلزم این است که در تحقیقات، عمیق شویم و پژوهش ما بتواند صنعت و تولید را حمایت کند.

علاوه بر این موارد، من معتقدم که تنظیم سند زیست فناوری، یک اقدام بسیار بزرگ بود ولی بعد از آن، اهداف سند مذکور پی‌گیری نشد.

اما برای اجرای سند ملی زیست فناوری نیازمند عزم ملی و نگاه ویژه‌ای هستیم. ما اگر اهداف برنامه را اجرا کنیم ممکن است بتوانیم  در این عرصه به مقام چهارم و پنجم در جهان برسیم و گرنه نمی‌توانیم توسعه پایدار داشته باشیم.

در حال حاضر کشور ما یکی از آزاداترین کشورها در توسعه سلول‌های بنیادی است.

تولید کنیم که غنی از آهن باشد و دیگر نیاز نباشد که مردم ما قرص و کپسول‌های دارویی بخورند.

منبع: روزنامه ایران

Welding and Biotechnology

expanding biopharmaceutical industry in the USA has placed an increasing emphasis on quality standards and documentation to expedite the approval process for new therapeutic products by the FDA (United States Food and Drug Administration). This article discusses recent developments in quality standards used by mechanical contractors to assure conformance of pharmaceutical piping system installations to current good manufacturing practices (CGMPs).

The use of orbital welding technology has played a key role in improving piping system quality because of the smoothness of the inner weld bead and the repeatability of the process. These properties of orbital welds are essential for assuring the cleanability and sterilizability of critical pharmaceutical piping systems. The article describes the effective use of orbital welding systems and the increasing use of this technology in Latin America.

This paper was originally presented at the Latin American Pharmaceutical Show, Centro Costa Salguero, Buenos Aires, Argentina, March 29

****** سپاهان*****

واقعا حیفم اومد پیروزی دیروز سپاهان را به همه ایرانی ها تبریک نگم.

به قول فردوسی پور :   چـــــــــــــــــــــــه میکنــــــــــــــــــــــــــــــنه این ســــــــــــپا هـــــــــــــان