بیماری ام اس یکی دیگر از بیماری های اتو ایمیون است که در این بیماری سیستم ایمنی بدن آنتی بادی بر ضد غلاف میلین ، غلاف اطراف فیبر های سلولهای عصبی در مغز و طناب نخاعی ، ساخته و در نتیجه سیستم عصبی مرکزی و انتقال پیام های عصبی در طول این سلولهارا دچار مشکل میکند. در نتیجه این پاسخ ایمنی اسکارها یا پلاک هایی بر روی این غلاف ایجاد شده و به دنبال آن انتقال پیام های عصبی دچار مشکل شده و باعث ایجاد اختلال در ارسال سیگنالهای عصبی مربوط به ماهیچه ها، چشم و پیام های حسی میشود. آمار از درگیری تقریبا ۱۰۰۰۰۰۰ نفر در سراسر جهان به این بیماری حکایت دارد. در زنان شیوع بیماری ۲ برابر بیشتر از مردان است و سن درگیری اغلب بین ۴۰-۲۰ سالگی است که هرچه شروع بیماری در سنین پایین تری باشد سیر بیماری کندتر و خوش خیم تر است. سیر بیماری از یک بیماری خفیف در برخی از افراد تا حالات شدیدتر و همراه با ناتوانی های جسمی زیاد در سایرین متفاوت است. درمان در این بیماران تنها در جهت کنترل بیماری و کاهش علائم بیمار است و درمان قطعی برای این بیماری هنوز پیشنهاد نشده است.
علائم بیماری:
علائم بیماری بر اساس اینکه سلولهای چه قسمتی تحت تاثیر قرار گرفته باشند متفاوت است ولی به طور کلی میتوان گفت افراد علائم زیر را تجربه میکنند:
۱-ضعف و بی حسی برخی از اعضای بدن که به صورت یک طرفه و یا در نیمه انتهایی بدن اتفاق میافتد.
۲-ضعف نسبی و یا کلی در بینایی که میتواند همراه با درد در زمان حرکت چشم باشد.
۳-دو بینی
۴-گیجی و عدم تعادل در حرکات بدن
۵- اختلال در تکلم
۶- مشکلات کنترل ادرار و مدفوع
۷- فلجی
۸- مشکلاتی در سیستم عصبی مرکزی شامل کاهش تمرکز و فراموشی
علت بیماری:
بیماری ام اس یک بیماری اتو ایمیون است که سیستم ایمنی بر ضد غلاف میلین عمل کرده و در آن آسیب هایی را ایجاد میکند عللی که در ایجاد این حالت دخیل هستند به در ستی مشخص نشده است ولی زمینه ژنتیکی را میتوان به عنوان یک عامل در نظر گرفت که به همراه سایر عوامل محیطی در ایجاد بیماری موثر است. یکی از عواملی ذکر شده است عفونت های ویروسی است که در جریان این عفونتها پروتئین میلین تغییر یافته ای ایجاد میشود که باعث راه اندازی واکنشهای لوپوسی میشود. دوره ای از فعالیت این بیماری در جریان عفونتهای ویروسی معمول نیز دیده شده است.
در سیر بیماری ام اس ۴ الگوی کلی وجود دارد:
۱- شایعترین فرم شکل عود – بهبود است: یعنی بیمار در فواصلی دچار حملات و تظاهرات بیماری می شود و پس از آن بهبودی می یابد و مشکل خاصی ندارد.
2- فرم دیگر پیشرونده اولیه است: یعنی بیماری شروع می شود و آرام آرام بدتر و بدتر می شود.
3- فرم دیگر پیشرونده ثانویه است: بیمار در اوایل دچار حملات بیماری شده و بعد بهبودی می یابد. اما بعدا سیر بیماری پیش رونده می شود.
4- فرم دیگر پیشرونده همراه با حملات است: بیمار با هر حمله قسمتی از توانایی های خود را از دست می دهد و در حملات بعدی با پیشرفت سیر بیماری توانایی های بیشتری را از دست می دهد.
ریسک فاکتورها:
۱- عوامل ژنتیکی:
بیماری در بعضی از نژادها نادر و در برخی از نژادها شایعتر است. بیماری ام.اس در نژاد سیاه بندرت دیده می شود. در هندوستان نژاد خاصی است که بیشتر از بقیه هندیها دچار این بیماری می شوند و جالب است بدانید که آباء و اجداد این نژاد به زرتشتی های ایرانی بر می گردد. آنچه ذکر شده است نشان می دهد عوامل ژنتیکی در بیماری ام.اس سهم دارند.
۲-عوامل محیطی:عوامل محیطی به ویژه آلودگی های باکتریایی و ویروسی نقش مهمی در ایجاد بیماری ام اس به ویژه در افرادی به زمینه ژنتیکی دارند از جمله ویروسهایی که دیده شده در ایجاد این بیماری سهیم است ویروس اپشتاین بار عامل بیماری منو نوکلئوز عفونی است.
۳-موقعیت جغرافیایی: این بیماری بیشتر در مناطقی با آب و هوای معتدل دیده شده است ولی علت آن هنوز مشخص نیست.
در کشور ما ایران این بیماری بیشتر در شهر اصفهان و اخیرا در شهرکرد دیده شده است به طوریکه اصفهان را پایتخت ام اس خاور میانه نامیده اند که بیشتر این بیماری در مناطق حاشیه ی زاینده رود مانند شهرستان های لنجان و زرین شهر دیده شده است که علت آن را تخلیه فاظلاب های صنعتی کارخانه جاتی مانند ذوب آهن و فولاد مبارکه اصفهان به داخل آب زاینده رود دانسته اند.
توصیه میشود که افراد در صورت مشاهده علائم ضعف و ناتوانی دردستها و یا پاها که به مدت چند روز ادامه داشته باشد و یا سایر اندام ها را در گیر کند و یا در صورت داشتن دوبینی و اختلالات بینایی به پزشک برای بررسی های بیشتر مراجعه نمایند.
تشخیص بیماری:
در تشخیص این بیماری تست اختصاصی و منحصر به این بیماری وجود ندارد و معمولا تشخیص بر پایه مجموعه ای از علائم بالینی،یافته های رادیولوژیکی و تست های آزمایشگاهی انجام میگیرد. از جمله:
۱- شرح حال بیمار و بررسی علائم
۲-تست های نورولوژیکی: بررسی انعکاس های بدن، قدرت ماهیچه ای، حساسیت به درد و لرزش، تستهای نوار عضله و نوار چشم
۳-Magnetic resonance imaging (MRI) scan : تست MRI با صفحه های مغناطیسی و امواج رادیویی محل وجود پلاک های ناشی از آسیب میلین را مشخص میکند.
۴-آزمایش مایع نخاع(csf):این تست به منظور بررسی مقادیر پروتئین ها و گلبولهای سفید در مایع نخاع به کار میرود
درمان:
نوانترون
نوانترون دارویی است که برای درمان ام اس پیشرونده (حاد) ثانویه – عود کننده پیشرونده - یا ام اس عود کننده فروکش کننده که به مرور بدتر میشود. بکار میرود . این دارو برای درمان ام اس پیشرونده اولیه بکار برده نمی شود. اشخاصی که از نوانترون استفاده میکنند عود بیماری کمتری را خواهند داشت و بمدت بیشتری میتوانند تحرک داشته باشند . نوانترون بوسیله سرم در رگ دست تزریق میشود و هر سه ماه یکبار تزریق صورت میگیرد برای مدت دو تا سه سال یعنی 8 تا 12 دوز، اگر چه با توجه به وضعیت بیمار تعداد دوزها میتواند تغییر کند . عمده تاثیرات جانبی نوانترون شدید نیستند و بطور عادی بوسیله پزشک درمان میشوند , شایع ترین تاثیر جانبی نوانترون در بیماران ام اس تهوع – نازکی مو – از دست دادن دوره های قاعده گی – عفونت ادرار و زخم دهان می باشد . تهوع اغلب شدید نبوده و ظرف 24 ساعت نیز برطرف می شود. تعداد کمی از بیماران مورد معالجه قرار گرفته با نوانترون دچار مشکلات قلبی شدند . در صورتی که در نفس کشیدن دچار مشکل هستید – پاها و زانوهایتان دچار تورم شده اند یا ضربان قلبتان نامرتب و شدید شده است به پزشکتان مراجعه کنید. این مشکلات بیشتر در افرادی روی میدهد که بیش از 12 دوز از نوانترون را مصرف کرده اند ( اغلب بیش از 140 mg / m2 )نوانترون باعث میشود تعداد سلولهای گلوبول سفید کاهش یابد که خطر ابتلا به عفونت را در بیماران افزایش میدهد. البته بیشترین میزان ریسک مربوط به اولین ماه تزریق می باشد بعلاوه نوانترون منجر به کاهش پلاکت بیمار میشود که خطر خون ریزی را افزایش میدهد .
تحت شرایط زیر بفوریت با پزشک خود تماس بگیرید:
در صورتی که پس از تزریق دچار تب شدید
در صورتی که دچار سرما و خنکی بیش از حد شدید
در صورتیکه احساس گلو درد - سرفه – درد همراه ادرار – ادرار زیاد ( بیش از همیشه ) یا در صورت مشاهده خون ریزی غیر عادی یا کبود شدگی غیر عادی.نوانترون به رنگ آبی تیره است بنا براین ممکن است رنگ ادرار شما را برای چند روز پس از تزریق تغییر دهد همچنین سفیدی چشم نیز ممکن است برای چند روز متمایل به رنگ آبی شود
آونکس
نوعی اینترفرون بتا می باشد. اینترفرونها پروتئینی هستند که بطور طبیعی در بدن تولید میشوند تا با عفونتهای ویروسی در بدن مبارزه کنند ضمنا به تنظیم سیستم ایمنی کمک میکنند. از گروه مشابه اسید آمینه است که, مشابه بلوکهای پروتئین ساخته شده بوسیله بدن هستند. تصور میشود ام اس بیماریی است که در آن سیستم ایمنی بدن علیه میلین (عایق پوشاننده فیبرهای عصب) واکنش نشان میدهد و آنرا تخریب میکند. اعتقاد بر این است که آونکس واکنش سیستم ایمنی بدن را تنظیم کرده باعث کاهش حمله علیه میلین میشود . با آونکس داروی بیشتری وارد جریان خون میشود و بمدت طولانی تری نیز باقی می ماند زیرا این دارو در عضله تزریق میگردد. این یکی از دلایلی است که باعث شده تا این دارو هفته ای یکبار تزریق شود. سایر درمانها برای ام اس بصورت تزریق زیر پوستی هستند و بایستی روزانه یا یکروز در میان تزریق شوند. برخلاف تزریقهای زیر پوستی تزریقهای عضلانی بندرت منجر به ناراحتی و واکنش های ناخوشایند می شوند. مزیت دیگر آونکس این است که تمام آنچه را که برای تزریق نیاز دارید در یک بسته در اختیار شما قرار میدهند. بیشتر افراد می توانند خود را با این دارو تطبیق دهند اما مشابه تمام داروهای مربوط به ام اس , این دارو نیز تاثیر جانبی دارد که شایعترین آن حالت شبیه به سرماخوردگی – درد عضلانی – تب و لرز است البته برخی آثار دیگر نیز دیده شده است که از لحاظ آماری با گروه کنترل تفاوتی ندارند سر درد (آونکس 67% - داروی خنثی 57%) درد (آونکس 24% - داروی خنثی 20%) ضعف عضلات (آونکس 21% - داروی خنثی 13%) این علائم غالبا بعد از یکروز از میان میروند. راههای زیادی برای کنترل علائم حالت سرماخوردگی وجود دارد مانند خوردن انواع مسکن چند ساعت قبل و بعد از تزریق . برای افراد مبتلا به افسردگی و اختلالات ناگهانی در استفاده از آونکس دقت زیادی باید صورت گیرد. آونکس نباید بوسیله زنان باردار استفاده شود. افراد مبتلا به بیماری قلبی بعد از استفاده از آونکس همواره باید تحت نظر باشند. در طی درمان با آونکس آزمایشهای شیمیایی خون و هماتولوژی بطور مرتب پیشنهاد میشود.
بتاسرون (اینترفرون بتا – 1 ب )
ساخته شده از پروتئین خشک , استریل و تصفیه شده , بوسیله تکنیکهای نوترکیب DNA ایجاد و برای تزریق آماده شده است. اینترفرون بتا-1 ب بوسیله تخمیر باکتری یایی Escherichia coil که دارای خصوصیت ژنتیکی پلاسمین مهندسی شده و حاوی ژن انسانی interferon beta ser17 است به دست می آید . بتاسرون برای استفاده بیمارانی که زمین گیر نیستند مناسب است( بیماران ام اس از نوع عود کننده فروکش یابنده جهت کاهش تعداد عود بیماری) . ام اس عود کننده فروکش یابنده وجه مشخصه آن حملات مداوم بیماری است که به همراه آنها اختلال سیستم اعصاب با بهبودی کامل یا ناقص وجود دارد. اثربخشی بتاسرون در ام اس از نوع حاد مورد ارزیابی قرار نگرفته است. بتاسرون برای مصرف بیمارانی که سابقه حساسیت شدید به اینترفرون بتا طبیعی یا نو ترکیب , آلبیومین انسانی USP , یا سایر اجزاء فرمولاسیون دارند صلاح نیست. واکنش پوستی در ناحیه تزریق بتاسرون معمول است که از آنها میتوان: قرمزی ناحیه تزریق – درد و تورم – تغییر رنگ پوست را نام برد اما علائمی که کمتر مشاهده شده است عبارتند از : مردگی بافت در ناحیه تزریق ( پوست ترک خورده و بافتها دچار تخریب میشوند). بایستی هر بار محل تزریق را تغییر داد بگونه ای که در زیر توضیح داده شده است یا طبق دستور پزشک.
در محلی که پوست سفت یا قرمز و یا نرم شده تزریق را انجام ندهید . در صورتیکه پوست ترک خورد یا دچار آماس شده آب انداخت قبل از تزریق بعدی بتاسرون بفوریت به پزشک خود مراجعه کنید.
علائم شبیه علائم سرماخوردگی نیز معمول است که شامل تب – سرما – عرق کردن – بی رمقی و درد عضلات می باشد. تزریق بتاسرون در شب باعث تاثیر گذاری کمتر این علائم است. افسردگی شامل تلاش برای خودکشی در برخی بیماران گزارش شده است درصورتیکه چنین احساسی داشتید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید .
ربیف ( اینترفرون بتا-1 a )
بوسیله فرآیند تکنولوژی زیستی که آن را شبیه اینترفرون بتا 1 طبیعی که در بدن یافت میشود ساخته می شود. اینترفرونها پروتئین هایی هستند که بطور طبیعی در بدن بوجود می آیند و دارای پروتئین ضد ویروس هستند که به هدایت سیستم ایمنی کمک میکند. آنها به سلولهای دفاعی بدن برای مبارزه با بیماریها و کاهش تورم (در سیستم مرکزی اعصاب) کمک میکنند. کارکرد ربیف کمک به سیستم ایمنی است تا به میلین ها حمله نکند, میلین ماده محافظ پوشاننده اعصاب است . ربیف برای بیماری ام اس از نوع عود کننده درمان محسوب نمی شود اما بوضوح نشان داده است که مراحل بیماری را کند میکند. ضمن اینکه به کاهش تورم و صدمه به میلین و اعصاب سیستم مرکزی عصبی کمک میکند.ربیف بصورت زیر جلدی و هفته ای سه مرتبه تزریق میشود. برخی اثرات جانبی رایج عبارتند از علائم شبیه سرما خوردگی (تب – درد عضله ها و سر درد) واکنش پوستی در ناحیه ای که تزریق صورت گرفته است. این علائم جانبی را میتوان بوسیله خوردن مسکن قبل از تزریق یا قرار دادن کیسه یخ در محل تزریق قبل و بعد از تزریق , ماساژ آرام محل تزریق و تغییر محل تزریق در هر نوبت , کم کرد.
سایر علائم جانبی عبارتند از درد شکم – افسردگی – تغییر کارکرد کبد و بوجود آمدن مشکلات خون.
تیزانیدین
tizanidine نام تجاری: پاتانول زانافلکسpatanol Zanaflex (Elan/Athena Neurosiences )
مورد استفاده:
مدیریت و بسامان کردن افزایش سفتی عضله ها و انقباض عضلانی متناوب و شدید.
Tizanidine اولین درمان جدید خوراکی طی بیست سال گذشته ( بعد از بکلوفن) است که برای کنترل و بسامان کردن افزایش سفتی عضلات همراه با انقباض عضلانی ناشی از ام اس یا جراحت ستون فقرات ساخته شده است . اگر چه تحقیقات جاری در خصوص مدیریت ام اس و اختلالات عروق مغزی(CVDs ) روی رویکردی متمرکز شده است که روی سیستم ایمنی تاثیر میگذارد همینطور اینکه این دارو میتواند از سلسله وقایع مربوط به کم خونی موضعی مغزی جلوگیری کند , درمان داروئی - انقباض عضلانی – اختلال در ادرار – درد و افسردگی از موارد کلیدی استفاده از این دارو هستند زیرا داروها اغلب تاثیر فوری داشته که به بیماران در غلبه بر ناتوانائیهایشان کمک میکنند. Tizanidine در تلاش برای یافتن دارویی برای درمان انقباض عضلانی ساخته شد. کارکرد این دارو چگونه است؟
Tizanidine یک داروی agonist Alpha2-adrenergic سریع الاثر است; این دارو بوسیله افزایش بازدارنگی پیش سیناپسی نرون حرکتی انقباض عضلانی را کاهش میدهد. بیشترین تاثیرات این دارو روی مسیرهای چند سیناپس است و نتیجه کلی آن هم هدایت نرونهای مهره ای آسیب دیده منتقل کننده های تحریکاتی مانند اسید آمینه و استقرار همزمان تسهیلاتی مسیرهای مهره ای است ( آنهاییکه حرکت عضله ها را افزون میکنند)
سبک های بالینی
در یک بررسی جامع نتایج مطالعات کلینیکی روی Tizanidine و مقایسه آن با مطالعات انجام گرفته روی بکلوفن یا دیازپام در بیماران مبتلا به ام اس و بیماران CVDs میزانی از قابلیت مقایسه را نشان داد و نشان داد بیمارانی که از این دارو استفاده کرده اند میزان انقباض عضلانی کمتری داشته اند.
Tizanidine باید در دوزهای 8 میلیگرم داده شود از آنجائیکه دوز پائین تر در آزمایشهای کلینیکی موثر نبوده است . بدلیل تاثیرات جانبی بالقوه از روی احتیاط برای شروع بهتر است با دوز 4 میلیگرم شروع و به مرور آنرا افزایش داد تا به مقدار مورد نظر و اثرات استفاده از دارو دست یافت. دوز بعدی به فاصله 6 تا 8 ساعت میتواند باشد تا حداکثر 3 دوز در 24 ساعت . حداکثر کل مصرف روزانه نباید بیش از 36 میلی گرم باشد .مانند داروی clonidin داروی Tizanidine میتواند موجب کاهش فشار (بخصوص فشار خون) شود. در یک مطالعه دو سوم بیماران مورد معالجه قرار گرفته با یک دوز 8 میلی گرمی دچار افت 20% در سیستولیک یا دیاسیستولیک فشار خون شدند اگر چه این اثر همیشه همراه با بی هوشی نبود. کاهش فشار میتواند بوسیله تغییر آرام عیار دوز به حداقل برسد. Tizanidine بایستی با دقت و احتیاط همراه سایر داروهای ضد فشار استفاده شود. آثار جانبی گزارش شده عبارتند از : خشکی دهان(49%) خواب آلودگی (48%) خستگی/ بی رمقی(41%) و سرگیجه (16%) .
amantidine
یک ضد ویروس است و برای جلوگیری با درمان عفونت ناشی از آنفولانزا ( نوع A ) بکار برده میشود این دارو میتواند به تنهایی یا همراه با سایر داروهای ضد آنفلوانزا مصرف شود. آمانتادین روی سرما خوردگی و سایر انواع آن تاثیری ندارد همینطور روی سایر عفونتهای ویروسی موثر نیست. آمانتادین همچنین یک داروی ضد اختلال در هماهنگی عصبی نیز هست و برای درمان بیماری پارکینگسون بکار میرود که گاهی فلج پیری یا فلج لرزشی نامیده میشود. این دارو میتواند به تنهایی یا همراه سایر داروها به بیماران پارکینگسون داده شود. بوسیله بهبود کنترل عضله و کاهش سفتی عضلات . این دارو انجام حرکات بطور عادی را برای بیماران ممکن کرده علائم بیماری را تخفیف میدهد.
کورتیکوستروئیدها: به مدت کوتاه برای کاهش التهابات بافت عصبی استفاده میشود.
پلاسما فرز: گاهی در افراد با حمله ناگهانی و شدید ام اس از این روش استفاده میشود که در این روش خون بیمار گرفته شده و پلاسمای آن با آلبومین و یا پلاسمای نرمال جایگزین میشود و بنابراین فاکتورهای مخرب و آنتی بادیها رقیق شده و اثرات آنها کاهش میابد.
کشور ما ایران اخیرا اقدام به ساخت داروی بتا اینترفرون در داخل کشور نموده است
مراقبت های فردی شامل :
۱- استراحت کافی
۲- ورزش های هوازی که باعث بهبود قدرت ماهیچه ای میشود
۳-رژیم غذایی سالم ومتعادل
۴- دور بودن از آب و هوای بسیار گرم و حمام های گرم زیرا گرما باعث کاهش قدرت ماهیچه ها میشود.
ترجمه از سایت
برگرفته از :وبلاگ نوشته شده توسط : فریبا مزروعی
سلام
ممنونم از بازدید وبلاگم.
درباره بیماری های اتوایمیون چی می دونید؟ آیا پزشکا همشون رو لاعلاج می دونن؟
دروود
در وبلاگت جوابی نوشتم
بدروود
آب و هوای گرم یا شرجی؟
گرم
تحقیقات نشون داده بیماران به هوای شرجی پاسخهای متفاوتی می دن.بعضی ها خوب و بعضی ها بد.